Τρίτη 8 Απριλίου 2014

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ

ΓΑΜΟΣ

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΜΑΤΟΣ



Στο μυστήριο του Χρίσματος σφραγίζεται ο πιστός με το Άγιο Μύρο για να λάβει τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Η αναγέννηση του αγίου Βαπτίσματος είναι πλήρης. Αλλά, ο νεοφώτιστος είναι «νήπιος εν Χριστώ» και έχει ανάγκη βοηθείας, που δίδεται σ' αυτόν με το Άγιο Πνεύμα κατά την τέλεση του Χρίσματος. Το έργο του Αγίου Πνεύματος στο νεοφώτιστο είναι η ειδική και ποικίλη χάρη, που αρχίζει σαν «Σφραγίδα δωρεάς Πνεύματος Αγίου».
Όλα τα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας θεμελιώνονται επάνω στις ιερές και αλάθητες σελίδες του Ευαγγελίου. Οι ιδρυτικοί, όπως λέγονται, λόγοι των Μυστηρίων είναι λόγοι αυτού του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού ή των αγίων Μαθητών και συνεχιστών του έργου Του. Μέσα σ' αυτά είναι και το Χρίσμα.


Το Χρίσμα είναι το Μυστήριο που ακολουθεί μετά το Βάπτισμα, με το όποιο «γεμίζει ο νεοφώτιστος από το Άγιο Πνεύμα, το όποιο τον ενισχύει και τον κατευθύνει στην πνευματική ζωή». Το Μυστήριο του Χρίσματος βασίζεται στα εξής θεόπνευστα λόγια του Κυρίου: «ο πιστεύων εις εμέ, καθώς είπεν η γραφή, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος. Τούτο δε είπε περί του Πνεύματος ου έμελλαν λαμβάνειν οι πιστεύοντες εις αυτόν» (Ίωάν. ζ' 38-39). Είπε δηλαδή ο Κύριος ότι, όσοι θα πίστευαν σ΄ Αυτόν, θα έπαιρναν το Άγιο Πνεύμα. Αυτό δε ακριβώς το Άγιο Πνεύμα χορηγείται με το Μυστήριο του Χρίσματος. Το Βάπτισμα μας εξαγνίζει και μας παρέχει την δυνατότητα να δεχθούμε το Χρίσμα και δι' αυτού το Άγιο Πνεύμα.
Στην πρώτη Εκκλησία οι Απόστολοι έβαζαν τα χέρια τους πάνω στα κεφάλια των βαπτιζομένων για να τους μεταδώσουν την Χάρη του Αγ. Πνεύματος. Όμως με την πάροδο του χρόνου και καθώς αύξανε ο αριθμός των πιστών, η επίθεση των χειρών αντικαταστάθηκε με την τέλεση του χρίσματος κατά την οποία ο ιερέας χρίει σταυροειδώς τα μέλη του σώματος του βαπτιζόμενου με Άγιο Μύρο (μίγμα ελαίου με άλλες 40 αρωματώδεις ουσίες οι οποίες συμβολίζουν τα χαρίσματα του Αγ. Πνεύματος ) εκφωνώντας σε κάθε χρίση την ευχή: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος αγίου. Αμήν».



Το Χρίσμα είναι ένα μυστήριο που συνδέεται πλέον άμεσα με το Βάπτισμα. Γίνεται αμέσως μετά το βάπτισμα, όπως αμέσως μετά την ανάδυση του Χριστού στον Ιορδάνη κατέβηκε το Πνεύμα το Άγιο με μορφή περιστεριού. Με το Χρίσμα ο άνθρωπος δεν αποτελείται πλέον μόνο από σώμα και ψυχή, αλλά και από τη Χάρη του Αγ. Πνεύματος.

Με το μυστήριο του Χρίσματος το Άγιο Πνεύμα επισκιάζει τον νεοφώτιστο. Τον ενισχύει. Τον οπλίζει στους αγώνες του ενάντια στο διάβολο. Μεταδίδονται στον χριόμενο ανεξίτηλα στην ψυχή του τα χαρίσματα του Αγη. Πνεύματος. Ολόκληρος ο άνθρωπος γίνεται τώρα ναός του Θεού.

Το Χρίσμα δεν είναι συμπλήρωμα του μυστηρίου του Βαπτίσματος, αλλά ένα ιδιαίτερο, αυτοτελές μυστήριο. Τα μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος γίνονται μια φορά για τον καθένα μας και δεν επαναλαμβάνονται. Όπως η φυσική γέννηση του ανθρώπου γίνεται μία και μόνη φορά, έτσι και η πνευματική μας αναγέννηση μέσω του Βαπτίσματος και του Χρίσματος μια μόνο φορά επιτελείται.


Τα αισθητά σημεία του Μυστηρίου


Τα σημεία αυτά είναι τέσσερα:


1.Το άγιο Μύρο - έλαιον από σαράντα αρώματα, που δηλώνουν «αισθητά» τα ποικίλα χαρίσματα του Άγιου Πνεύματος.


2. Η ευχή του Ιερέα.


3. Ηχρίση των κυρίων μερών του σώματος και


4. Τα λόγια του Ιερέα: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν».
Με τα «σημεία» αυτά ο Ιερέας δεν «τελεί» το Μυστήριο αυτό όπως τ' άλλα, αλλά μεταδίδει το Άγιο Πνεύμα.



Το Άγιο Μύρο


Το Άγιο Μύρο συμβολίζει την «ευωδία της Αγιοσύνης του Αγ. Πνεύματος» και την «ευωδία» του Χριστού.
Το Άγιο Μύρο έχει ως πρώτη ύλη του το λάδι. Παρασκευάζεται την Μεγάλη Πέμπτη –όταν χρειάζεται, συνήθως κάθε 10 χρόνια περίπου- στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί το παραλαμβάνουν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες.
Τα πολλά αρώματα συμβολίζουν την ποικιλία των χαρισμάτων που χορηγεί στον χριόμενο πιστό το Άγιο Πνεύμα.
Εκτός από το μυστήριο του Χρίσματος, το Άγιο Μύρο χρησιμοποιείται στα εγκαίνια των ναών. Ο επίσκοπος τότε χρίει την Αγία Τράπεζα, τους τέσσερις τοίχους του ναού και τα ιερά σκεύη.


Η χάρη του Μυστηρίου

Η χάρη του Χρίσματος είναι τα ποικίλα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος (Γαλ. ε', 22-23 καί Α'Κορ. ιβ'4καί 8-11), τα οποία λαμβάνουν όλοι ανεξαιρέτως οι βαπτισμένοι. Εάν τα διατηρούν ή εάν τα αυξάνουν, με τη δύναμη πάλι του Αγίου Πνεύματος, είναι ένα μεγάλο θέμα πού συν δέεται και με την προαίρεση του καθενός. Τα χαρίσματα γίνονται ενεργά με τη μετάνοια, την εξομολόγηση καί τη θεία Κοινωνία.

α. ΤΟ ΧΡΙΣΜΑ (του Ανδρέα Θεοδώρου, ομότιμου Καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών
Από το βιβλίο "Απαντήσεις σε ερωτήματα δογματικά – συμβολικά – ιστορικοδογματικά", Εκδόσεις «ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ», 1995, τόμοι 1 και 2)


Τι είναι το χρίσμα;


Είναι το ιερό μυστήριο κατά το οποίο, χρισμένων σταυροειδώς με άγιο μύρο των μελών του βαπτισθέντος, κατέρχεται η θεία χάρη η οποία σφραγίζει την αρξάμενη νέα πνευματική ζωή, διαπτύσσοντας τα χαρίσματα του βαπτίσματος σε βίο προσωπικό, θεοφιλή και ενάρετο. Το χρίσμα, αν και τελείται συνημμένως με το βάπτισμα, δεν είναι μέρος του βαπτίσματος, αλλά μυστήριο αυτοτελές και ίδιο. Είναι δε μυστήριο μη επαναλαμβανόμενο.
Στη Γραφή δεν υπάρχει μεν σαφής μαρτυρία περί της ιδρύσεως του χρίσματος απ' ευθείας από τον Κύριο. Υπάρχουν όμως πολλές και σημαντικές ενδείξεις. Είναι τα χωρία: «ὁ δὲ βεβαιῶν ἡμᾶς σὺν ὑμῖν εἰς Χριστὸν καὶ χρίσας ἡμᾶς Θεός, ὁ καὶ σφραγισάμενος ἡμᾶς καὶ δοὺς τὸν ἀρραβῶνα τοῦ Πνεύματος ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν» (Προς Κορινθίους B΄, κεφ. Α´, 21-22)• «καὶ ὑμεῖς, τὸ χρῖσμα ὃ ἐλάβατε ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἐν ὑμῖν μένει, καὶ οὐ χρείαν ἔχετε ἵνα τις διδάσκῃ ὑμᾶς...» (Επιστολή Ιωάννου Α΄, κεφ. Β΄, 27). Στα χωρία αυτά βέβαια η χρίση μπορεί να εκληφθεί με έννοια γενική, ως εσωτερική δια του Αγίου Πνεύματος βεβαίωση.
Σημαντικότερη μαρτυρία περί της θείας αρχής του χρίσματος και βεβαίωση ότι τούτο είναι μυστήριο ξεχωριστό από το βάπτισμα, είναι τα όσα λέγονται στις «Πράξεις των Αποστόλων», περί των αποστόλων Πέτρου και Ιωάννου, οι όποιοι στάλθηκαν στη Σαμάρεια για να επιθέσουν τα χέρια τους στις κεφαλές των βαπτισθέντων από το διάκονο Φίλιππο και να τους μεταδώσουν Πνεύμα Άγιο. Ομοίως και ό,τι λέγεται περί του Παύλου, ο οποίος στην Έφεσο δια της επιθέσεως των χειρών του στις κεφαλές των δεχθέντων το βάπτισμα του Ιωάννου, μετέδωσε σ' αυτούς Πνεύμα Άγιο.
Από τις πιο πάνω διηγήσεις των «Πράξεων» φαίνεται ότι αρχικά το μυστήριο ετελείτο δια της επιθέσεως των χειρών των Αποστόλων. Όσο όμως περνούσε ο καιρός και στο μέτρο που ο αριθμός των πιστευόντων μεγάλωνε καθημερινά και ήταν φυσικά αδύνατο να επαρκέσουν τα αποστολικά χέρια για την τέλεση του μυστηρίου, η χειροθεσία αντικαταστάθηκε πιθανότατα απ' αυτούς τους ίδιους τους Αποστόλους δια της χρίσεως με άγιο μύρο, η οποία γινόταν όχι μόνο από τον επίσκοπο, αλλά και από τους ιερείς.
H χρισματική χάρη είναι διαφορετική από τη βαπτισματική. Ενώ το ιερό βάπτισμα δημιουργεί τη νέα ύπαρξη και εισάγει τον άνθρωπο στη νέα εν Χριστώ ζωή, το χρίσμα σφραγίζει με τις δωρεές του αγίου Πνεύματος την ύπαρξη αυτή, βοηθώντας τον άνθρωπο να εισέλθει στη δόλιχο (οδό) των πνευματικών αγώνων και ν' αξιοποιήσει υποκειμενικά το αγαθό του ιερού βαπτίσματος.
Όπως είπαμε στην αρχή, το χρίσμα είναι μυστήριο μη επαναλαμβανόμενο. Τελείται μία μόνο φορά, όπως και το βάπτισμα. Η χρίση των προσερχόμενων στους κόλπους της Ορθοδοξίας δεν είναι επανάληψη του χρίσματος, επειδή στην αίρεση, κι αν έγινε το χρίσμα, αυτό είναι άκυρο και ανύπαρκτο όπως δεν είναι επανάληψη στις περιπτώσεις των αποστατών που επανέρχονται στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Εδώ το χρίσμα είναι τελετή της επανόδου των μετανοούντων κάτω από τις ευλογίες της Εκκλησίας. Επίσης δεν θεωρείται μυστήριο η δια μύρου καθιέρωση ναών και ιερών εικόνων, όπως και η περιβολή του βασιλικού αξιώματος δια τυπώσεως μύρου.

Ποιος είναι ο λειτουργός του μυστηρίου του χρίσματος;

Ενώ κατά την πράξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας η χρίση δια μύρου, που παρασκευάζεται μόνο από τον επίσκοπο, επιτρέπεται σε όλους τους ιερείς, κατά την Εκκλησία της
Ρώμης η τέλεση του επιφυλάσσεται σε μόνο τον επίσκοπο, επιτρεπομένης εκτάκτως και σε ιερείς ως ειδικό προνόμιο παρεχόμενο σ' αυτούς από τον Πάπα. Η πράξη όμως αυτή των Παπικών δεν έχει ιστορικό έρεισμα. Στην αρχαία Εκκλησία το μυστήριο ετελείτο σταθερά και από τους ιερείς. Κατά τον ιερό Χρυσόστομο οι επίσκοποι πλεονεκτούν των πρεσβυτέρων μόνο κατά τη χειροτονία, την οποία δεν μπορούν να κάνουν οι ιερείς. Κατά τα άλλα συνεπώς μπορούν να κάνουν ό,τι και ο επίσκοπος. Αλλά και λογικώς η πράξη αυτή δεν μπορεί να υποστηριχθεί, διότι η τέλεση του χρίσματος ανήκει στους επισκόπους jure divino (θείω δικαίω), οπότε δεν μπορεί να χορηγηθεί στους ιερείς, είτε χορηγείται σ' αυτούς εκ διατάξεως εκκλησιαστικής, οπότε η τέλεση του μυστηρίου εγκείμενη στη χειροτονία τους είναι κάτι το κανονικό και υγιές. Βαθύτερος λόγος να είναι άραγε η έξαρση του επισκοπικού αξιώματος;


Ποιος είναι ο κατάλληλος χρόνος τελέσεως του χρίσματος;

Κατά την Ορθόδοξη Εκκλησία το χρίσμα τελείται -όπως ήδη σημειώσαμε- μετά το βάπτισμα. Δια των δωρεών του Αγίου Πνεύματος κατασφραγίζεται η νέα ύπαρξη η αναδυθείσα από την κολυμβήθρα του βαπτίσματος, ενώ ο νέος πνευματικός βίος διαπτύσσεται σε προσωπικό έργο στις ψυχές των βαπτισθέντων. Η Ορθόδοξη Ομολογία παραινεί: «Παρευθύς μετά το βάπτισμα να χρίη ο ιερεύς το βαπτιζόμενον εις τα διορισμένα μέλη, επιλέγων τα λόγια "σφραγίς δωρεάς πνεύματος αγίου"».
Η τέλεση του χρίσματος ευθύς μετά το βάπτισμα αποτελεί πράξη αρχαιότατη της Εκκλησίας. Αντί πάσης άλλης μαρτυρίας παραθέτουμε τη μαρτυρία της εν Λαοδικεία Συνόδου: «Οι φωτιζόμενοι μετά το βάπτισμα χρίονται χρίσματι επουρανίω».


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου