Του Νίκου Τσούλια
Είναι του στοχασμού μόνιμη εστία παρά μια κατάκτηση ζωής. Είναι περισσότερο μια φαντασιακή κατασκευή παρά μια απτή πραγματικότητα· αλλά θεωρώ ότι υπερβαίνει τη δύναμη της πραγματικότητας, γιατί λειτουργεί ως μόνιμος ζωοποιός δύναμη. Είναι απόσταγμα μιας έντονα φορτισμένης εκπαιδευτικής διαδρομής αλλά και οραματικό πεδίο που πλημμυρίζει της σκέψης κάθε περιοχή και των συναισθημάτων τους τόπους όλους. Είναι το «Παιδαγωγικό μου πιστεύω».
Είναι ένα ιδεολογικό μόρφωμα υπό συνεχή διαμόρφωση από της εμπειρίας τα αποτυπώματα, από τότε που ξεκίνησε το ταξίδι της διδασκαλίας, εκεί στα Λύκειο της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Κολωνού και συνεχίστηκε στο 4ο Λύκειο Ζωγράφου, στο Λύκειο Σιμόπουλου και στο Γυμνάσιο Εφύρας στην Ηλεία, και μετά πήγε στις Δυτικές Συνοικίες, στο 12ο Λύκειο, στο 10ο Λύκειο και στο 4ο Λύκειο του Περιστερίου, για να επανέλθει κοντά στην παλιά του απαρχή στο 3ο Λύκειο Ζωγράφου και να τελειώσει εδώ το ορατό οδοιπορικό του, γιατί το άλλο το φαντασιακό παράλληλο ταξίδι θα συνεχίσει όσο συνεχίζει η γραφή να αφήνει ίχνη και μαρτυρίες και πέραν τούτου.
Είναι ένα σταθερό και εύπλαστο συνάμα κοσμοθεωρητικό μόρφωμα υπό διαρκή αναθεώρηση από των εποχών και των καιρών τις ξεχωριστές μαρτυρίες, είναι μια έμμονη θεωρία που διατρέχει σκέψη και πράξη με έναν μοναδικό τρόπο. Είναι ένα εκπαιδευτικό μόρφωμα υπό συνεχή ζύμωση από της διδασκαλίας τα άπειρα μηνύματα, από της σχολικής αίθουσας τα αμέτρητα σημάδια, από τις στάσεις και τις συμπεριφορές κάθε παιδιού που αποτυπώνονται άλλοτε ορατά και ανάγλυφα και άλλοτε αδιόρατα στης σκέψης το εν πολλοίς απροσέγγιστο στερέωμα.
Λίγες οι βεβαιότητες του μορφώματος, πολλές οι αβεβαιότητες και οι ταλαντεύσεις, ακόμα περισσότερες οι αναζητήσεις και οι ανιχνεύσεις. Κοντεύεις να τελειώσεις τη διαδρομή και ακόμα ψάχνεις. Ψάχνεις μαζί με τους μαθητές, για να βοηθήσεις «να βρει κάθε παιδί το θησαυρό που κρύβει μέσα του». Ψάχνεις σταθερά αρχιμήδεια σημεία από βιβλία και συναδέλφους για να στομώσεις τα κενά της ανασφάλειας, της ανασφάλειας που μπαίνει πριν από σένα στην αίθουσα και σε κυνηγάει σε κάθε διδακτική ώρα, χρόνια και χρόνια τώρα, της ανασφάλειας που σε αναγκάζει να είσαι σε ένα διαρκές κυνηγητό αναζήτησης και έρευνας, της ανασφάλειας που θα συναντά τη μεγάλη κοίτη σου, του πάθους για διάβασμα κάθε ώρα και στιγμή, για να μπορεί να κορεσθεί.
Αλλά είναι οι λιγοστές σταθερές σου που σού δίνουν φως και αίγλη στο πιστεύω σου, είναι λιγοστές αλλά αρκετές! Η «αγάπη» για τον άνθρωπο, η αγάπη για το παιδί, η αγάπη για το σχολείο, η αγάπη για τη διδασκαλία είναι μια και αδιαίρετη αγάπη. Η αγάπη αυτή είναι το πρώτο κεφάλαιο τουπαιδαγωγικού μου πιστεύω. Χωρίς αυτή δεν υπάρχει κανένας ορίζοντας, δεν μπορείς να πας πουθενά. Δεν υπάρχει ταξίδι. Δεν υπάρχει οδύσσεια και νοσταλγία. Δεν υπάρχει οδύσσεια, αφού δεν μπορείς να ξεκινήσεις καν για να βρεις το δρόμο για το νόημα της ζωής. Δεν υπάρχει νοσταλγία για τον εαυτό σου, αφού μέσα από ένα τέτοιο οδοιπορικό μπορείς να ψηλαφίσεις του εαυτού σου το βαθύτερο πυρήνα. Είναι αγάπη για τη ζωή, που τη χαίρεσαι σε όλο της το μεγαλείο μέσα από της αγωγής τους τόπους.
Το στερέωμά της απλώνεται σε κάθε έκφραση του εαυτού σου, το κάνεις βίωμα για να κάνεις όμορφο το ταξίδι του εαυτού σου. Και είναι αυτή η αγάπη που σε κάνει χρόνια και χρόνια τώρα να ανυπομονείς για να μπεις στην αίθουσα, είναι αυτή η αγάπη που σε γεμίζει με πάθος για να μιλάς, για να διδάσκεις, για να παιδαγωγείς, είναι αυτή η αγάπη που σε συνεπαίρνει όταν αγκιστρώνονται βλέμματα και βλέμματα επάνω σου, όταν σκέψεις και σκέψεις σε περιτριγυρίζουν για να μάθουν αυτό που διδάσκεις, αυτό που σκέπτεσαι. Στη διδασκαλία νιώθεις το απόλυτο της αγάπης. Γιατί είναι η δύναμή της που σε κάνει να ανταποκρίνεσαι – στον όποιο βαθμό τελικά καταφέρνεις – στην απεριόριστη απαιτητικότητα του παιδικού ονείρου και της εφηβικής φιλοδοξίας.
Η γνώση ή, πιο ορθά, το «πάθος για τη γνώση» είναι το δεύτερο κεφάλαιο. Αν όλη η σχολική διαδρομή είχε ως απόρροια την αναγωγή αυτού του πάθους ως πάθους ζωής, θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο ρόλος του σχολείου έχει εν δυνάμει εκπληρωθεί, ότι το παιδί έχει βρει το δρόμο του. Δεν είναι η ουσιώδης αποστολή του σχολείου το στούμπωμα του παιδιού με πληροφορίες. Είναι η εκμάθηση εκείνης της βασικής παιδείας που θα φουντώσει μέσα του το ζήλο για συνεχή επαφή με τον κόσμο των γραμμάτων, που θα απελευθερώσει τη σκέψη του από τις ποικίλες προκαταλήψεις και θα οδηγήσει το πνεύμα του στην ελευθερία και στη χειραφέτηση. Η ενεργή έφεση για μάθηση μπορεί να αποδίδει στον κάθε άνθρωπο τη δυνατότητα κατάκτησης του ουμανιστικού ιδεώδους, να φιλοτεχνεί την ομορφιά της ζωής και του εαυτού του, να αναζητεί διαρκώς την αιτία των πραγμάτων και να κατακτά τα δικά του ισχυρά ερμηνευτικά εργαλεία, αφού «ο άνθρωπος πρέπει να έχει ερμηνευτικό σχήμα της πραγματικότητας, γιατί αλλιώς κινδυνεύει να τρελαθεί από την αντιφατικότητα των εμπειριών»[i].
Είναι αυτή η φλόγα της έλξης προς τη γνώση που θα δώσει στον μαθητή και στη μαθήτρια τον οίστρο για συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι και για τη διαμόρφωση της αρτιότητας του σχήματος του πολίτη, γιατί έτσι μόνο θα κατανοήσει τον κόσμο και το δικό του ρόλο και θα προσπαθήσει να δημιουργήσει το νόημα της ζωής του. Οφείλουμε να δείξουμε ότι η ομορφιά και το νόημα της ζωής είναι ο αγώνας για τη ζωή – γιατί η ζωή δεν είναι η ύπαρξη -, ο αγώνας ο προσωπικός και ο συλλογικός – γιατί «γνέθουμε μόνοι μας την τύχη μας, είτε είναι καλή είτε κακή και αυτό δεν μπορούμε να το αλλάξουμε»[ii] -, για την προαγωγή του προσώπου του ανθρώπου, για την κοινωνική πρόοδο.
[i] Κ. Χαραλαμπόπουλος, Φιλοσοφικά κείμενα παιδείας και πολιτικής, Αθήνα: Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, σ.
[ii] W. James (2001), Ψυχολογία και εκπαίδευση, Αθήνα: PRINTA, σ. 116
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου