ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ
ΑΠΟ ΠΟΥ ΝΑ ΑΡΧΙΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ
Από πού ν΄ αρχίζουμε την άσκηση;
Οι αρχάριοι έχουν ανάγκη από υπομονή και επιμονή,
γιατί η αρετή στην αρχή φαίνεται δύσκολη,
ύστερα όμως αποδεικνύεται εύκολη.
Του αββά Ισαάκ
Μακάριοι είναι εκείνοι πού ζώστηκαν την υπομονή και την ελπίδα και ρίχθηκαν στη θάλασσα των θλίψεων για την αγάπη του Θεού με απλότητα, χωρίς να το πολυεξετάσουν, χωρίς να δειλιάσουν από το σάλο και τα κύματα, που σηκώνονται μπροστά τους, και χωρίς να λιποψυχήσουν από τη θαλασσοταραχή. Αυτοί βρίσκουν γρήγορα σωτηρία στο λιμάνι της βασιλείας και αναπαύονται στα σκηνώματα εκείνων πού κοπίασαν με καλό τρόπο και αγάλλονται μέσα στην ευφροσύνη – γέννημα της ελπίδας τους.
Όσοι τρέχουν με ελπίδα στον ανώμαλο και δύσκολο δρόμο (της σωτηρίας), δεν γυρίζουν πίσω ούτε χρονοτριβούν για να εξετάσουν την αιτία της δυσκολίας. Όταν πια περάσουν το δρόμο και φτάσουν καλά στο τέρμα, τότε μόνο σκέφτονται τις δυσκολίες και τις ανωμαλίες του δρόμου και ευχαριστούν το Θεό, πού τους γλίτωσε από τόσα και μεγάλα κακά, χωρίς και οι ίδιοι να γνωρίζουν το πώς.
Αντίθετα, από αυτούς που κάνουν πολλές σκέψεις και θέλουν τόσο πολύ να πιστεύουν πώς είναι σοφοί και παραδίνονται στις περιπλανήσεις των λογισμών τους και προπαρασκευάζονται με τη δειλία και θέλουν να προβλέψουν τις αιτίες πού ίσως θα τους προξενήσουν βλάβη, οι περισσότεροι (λέω απ΄ αυτούς) βρίσκονται να κάθονται πάντα στην εξώπορτα των σπιτιών τους. Πραγματικά, για κάτι τέτοιους είναι πού λέει η Γραφή: «Λέγει οκνηρός αποστελλόμενος είς οδόν, λέων εν ταίς οδοίς, έν δε ταίς πλατείαις φονευταί» (Παροιμ. 26:13). Είναι σαν κι αυτούς που είπαν: «Εκεί εωράκαμε τους γίγαντας και ήμεν ενώπιον αυτών ωσεί ακρίδες» (Αριθ. 13:34). Αυτοί είναι πού θέλουν πάντα να παρουσιάζονται σοφοί, αρχή όμως ποτέ δεν αποφασίζουν να βάλουν.
Η πολλή σοφία να μη γίνει παγίδα μπροστά σου και αιτία να γλιστρήσεις. Στήριξε το θάρρος σου στο Θεό, πλησίασε και άρχισε να βαδίζεις με τον πρώτο θερμό ζήλο σου πάνω στον αιματοβαμμένο δρόμο, χωρίς να φροντίζεις καθόλου για το σώμα σου και χωρίς να εξετάζεις περιττές λεπτομέρειες, για να μη βρεθείς γυμνός από τη γνώση του Θεού. Γιατί και ο γεωργός πού φοβάται ή περιμένει να έρθουν (ευνοϊκοί) άνεμοι, ποτέ δεν θα σπείρει. Προτιμότερος είναι ο θάνατος για χάρη του Θεού, παρά μια ζωή γεμάτη ντροπή και οκνηρία.
Εσύ λοιπόν, όταν θελήσεις ν΄ αρχίσεις έργο Θεού, πρώτα να δώσεις υπόσχεση στο Θεό, σαν να μην έχεις πια ζωή σ΄ αυτόν τον κόσμο, σαν ετοιμασμένος για θάνατο, σαν άνθρωπος πού έχει χάσει κάθε ελπίδα στην παρούσα ζωή. Αυτό να κρατάς στο νου σου, κι έτσι θα μπορέσεις, με τη βοήθεια του Θεού, ν΄ αγωνιστείς και να νικήσεις. Γιατί η ελπίδα της ζωής αυτής δημιουργεί στο λογισμό χαύνωση, και δεν αφήνει τον άνθρωπο να προκόψει σε τίποτα καλό. Να μην αρχίσεις, επομένως, την εργασία του καλού έργου με διψυχία, πού οδηγεί στη χαυνότητα, για να μη φτάσει να γίνει ανώφελος ο κόπος σου και αφόρητη η εργασία της (πνευματικής) καλλιέργειάς σου. Άρχισε το αγαθό με ανδρεία και αδίστακτη πίστη στο Θεό, αφού γνωρίζεις ότι ο Κύριος είναι ελεήμων και έτοιμος πάντα να βοηθήσει αυτούς πού Τον επιζητούν. Μα και γενναιόδωρος μισθαποδότης γίνεται, δίνοντάς μας τη χάρη Του όχι ανάλογα με την εργασία μας, αλλ΄ ανάλογα με την προθυμία και την πίστη των ψυχών μας. Γιατί Αυτός είναι που λέει: «Ως επίστευσας γενηθήτω σοι» (Ματθ. 8:13).
Όποιος λοιπόν θέλει να έρθει πίσω Του, ας απαρνηθεί τον εαυτό του, όπως είπε Εκείνος (Ματθ. 16:24), και έτσι μόνο θα μπορέσει να σηκώσει το σταυρό και να Τον ακολουθήσει. Γιατί ο σταυρός αυτό φανερώνει, ότι δηλαδή είμαστε έτοιμοι για κάθε θλίψη και για κάθε κακοπάθεια, ακόμα και γι αυτόν το θάνατο.
Του αββά Ζωσιμά
Η χάρη του Θεού ακολουθεί πάντα την προαίρεσή μας. Και με τη χάρη κατορθώνουμε κάθε αγαθό. Εμείς όμως δεν ζητάμε να κάνουμε αρχή στο αγαθό ούτε δείχνουμε μεγάλη και πρόθυμη προαίρεση, ώστε να ελκύσουμε τη χάρη του Θεού σε βοήθειά μας. Αλλά κι αν ποτέ φανούμε ότι δείχνουμε κάποια προαίρεση, είναι νωθρή, ασήμαντη και ανάξια να λάβει κάποιο αγαθό από το Θεό.
Δεν ξέρουμε ότι ολόκληρος ο πνευματικός αγώνας μας είναι σαν τη σπορά και την καρποφορία; Ο γεωργός δηλαδή σπέρνει το χωράφι του, ύστερα όμως περιμένει το έλεος του Θεού. Και ο Θεός στη συνέχεια, στέλνει τη δωρεά Του, προξενώντας βροχές στον κατάλληλο καιρό και ευνοϊκούς ανέμους, κάνοντας να φυτρώσουν και ν΄ αυξηθούν και να τελειοποιηθούν τα σπέρματα πού έριξε ο γεωργός στη γη, και βοηθώντας τον έτσι να κερδίσει πολλά από τα λίγα.
Έτσι κι εμείς, αν σπείρουμε στα καλά έργα πλούσια και μεγαλόψυχη προαίρεση, τότε και η χάρη, πού θα βρούμε από το Θεό, θα είναι ανάλογη. Μ΄ αυτή θα μπορέσουμε στη συνέχεια, χωρίς πίεση και κόπο, να κατορθώσουμε όλα τα αγαθά.
Το ίδιο βλέπουμε να συμβαίνει και στις τέχνες. Εκείνος δηλαδή που έρχεται για να μάθει μια τέχνη, στην αρχή κοπιάζει και δυσκολεύεται και πολλές φορές αποτυχαίνει. Δεν χάνει όμως το κουράγιο του ούτε απογοητεύεται, αλλά πάλι προσπαθεί. Όσες φορές κι αν αποτύχει, άλλες τόσες ζητάει να διορθωθεί, φανερώνοντας έτσι στο μάστορα την προαίρεσή του. Αν όμως λιποψυχήσει και κάνει πίσω, δεν μαθαίνει τίποτα. Έτσι, καθώς συχνά κάνει σφάλματα και διορθώνεται από το μάστορα και πάλι επιμένει και εργάζεται με κόπο και υπομονή, σιγά-σιγά μαθαίνει καλά την τέχνη. Και τότε κάνει άνετα τη δουλειά του και βγάζει μ΄ αυτή το ψωμί του.
Έτσι πρέπει να κάνει κι αυτός πού θέλει να καταπιαστεί με την εργασία κάποιας αρετής: Πρώτα δηλαδή να δείξει μεγάλη γενναιότητα και καλή προαίρεση, κι έπειτα να ασχολείται υπομονετικά με την εργασία του αγαθού, ζητώντας τη βοήθεια και την προστασία του Θεού. Να μη λιποψυχεί ούτε ν΄ απελπίζεται από τις πτώσεις και να εγκαταλείπει τον αγώνα – γιατί έτσι δεν θα μπορέσει να πετύχει ποτέ κάτι καλό -, αλλά, όσες φορές κι αν πέφτει, να ξανασηκώνεται, να τροφοδοτεί την προθυμία του με την ελπίδα στο Θεό και να περιμένει το έλεός Του. Αυτό δηλαδή είναι εκείνο πού είπε ο αββάς Μωϋσής: «Η δύναμη αυτών πού θέλουν ν΄ αποκτήσουν τις αρετές, εδώ φαίνεται: «Αν πέσουν, να μη λιποψυχήσουν, αλλά να προσπαθήσουν πάλι».
Του αγίου Διαδόχου
Ο δρόμος της αρετής, σ΄ εκείνους πού αρχίζουν ν΄ αγαπούν την ευσέβεια, φαίνεται πολύ σκληρός και σκοτεινός, όχι γιατί είναι πράγματι τέτοιος, αλλά γιατί η φύση του ανθρώπου, από τη γέννησή του κιόλας, έρχεται σε επαφή με την άνεση των ηδονών. Σ΄ εκείνους όμως πού μπόρεσαν να φτάσουν ως τη μέση του δρόμου, φαίνεται ευχάριστη και πολύ ξεκούραστη, γιατί, με τη συνέργια του αγαθού, έχει υποταχθεί η κακία στη συνήθεια της αρετής και χάνεται μαζί με την ανάμνηση των παράλογων ηδονών. Γι αυτό η ψυχή βαδίζει στο εξής με ευχαρίστηση το δρόμο των αρετών. Να γιατί ο Κύριος, προτρέποντάς μας στην οδό της σωτηρίας, λέει: «Τι στενή και τεθλιμμένη η οδός η απάγουσα είς την βασιλείαν, και ολίγοι δι΄ αυτής εισπορεύονται» (πρβλ. Ματθ. 7:14). Σ΄ εκείνους όμως πού με θερμή διάθεση αποφασίζουν την τήρηση των αγίων εντολών Του, λέει: «Ο ζυγός μου χρηστός και το φορτίον μου ελαφρόν εστί» (Ματθ. 11:30).
Πρέπει λοιπόν από την αρχή του πνευματικού αγώνα να βιάζουμε τη θέλησή μας στην εργασία των αγίων εντολών του Θεού, ώστε ο αγαθός Κύριος, βλέποντας το σκοπό και τον κόπο μας και ότι έχουμε την προαίρεση να υπηρετήσουμε ολοπρόθυμα τις ένδοξες βουλές Του, να μας στείλει έτοιμο το άγιο θέλημά Του. Γιατί από τον Κύριο ετοιμάζεται η θέλησή μας (Παροιμ. 8:35), ώστε με πολλή χαρά να εργαζόμαστε ακατάπαυστα το αγαθό. Τότε πράγματι θα αισθανθούμε, ότι «ο Θεός έστιν ό ενεργών έν ημίν και το θέλειν και το ενεργείν υπέρ της ευδοκίας» (Φιλιπ. 2:13).
Του αββά Μάρκου
Κάθε βαπτισμένος ορθόδοξα έλαβε μυστικά όλη τη χάρη, την ενέργεια της οποίας αισθάνεται στο εξής ανάλογα με την εργασία των εντολών.
Εντολή του Χριστού που εκτελείται με επίγνωση, δηλαδή με ορισμένο σκοπό, χαρίζει παρηγοριά ανάλογη με τις οδύνες της καρδιάς.
Του αββά Ησαΐα
Αδελφέ, μη λιποψυχήσεις μπροστά σε κανέναν κόπο, για να μην περάσουν μέσα σου οι ενέργειες του εχθρού. Γιατί όπως ακριβώς ένα ερειπωμένο σπίτι έξω από την πόλη γίνεται τόπος ακαθαρσιών, έτσι και η ψυχή του οκνηρού αρχάριου γίνεται κατοικητήριο κάθε ακάθαρτου πάθους.
Από το Γεροντικό
Ένας γέροντας είπε:
- Το να βιάζουμε σε όλα τον εαυτό μας (για να κατορθώσουμε την αρετή), αυτός είναι ο δρόμος πού οδηγεί στο Θεό.
Ο ίδιος γέροντας είπε:
- Αυτός που βιάζει τον εαυτό του για το Θεό, είναι όμοιος με τον ομολογητή της πίστεως.
Μερικοί αδελφοί ρώτησαν έναν από τους πατέρες:
- Πώς η ψυχή δεν προστρέχει στις επαγγελίες πού έδωσε ο Θεός με τις άγιες Γραφές, αλλά παραστρατίζει προς τα ακάθαρτα;
Και ο γέροντας απάντησε:
- Νομίζω ότι δεν γεύθηκε ακόμα τα επουράνια, και γι αυτό ποθεί τα ακάθαρτα.
Ένας αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα:
- Το σώμα μου αδυνάτισε, αλλά τα πάθη μου δεν αδυνατίζουν.
- Τα πάθη μοιάζουν με αγκαθωτά φυτά, αποκρίθηκε ο γέροντας. Αυτό σημαίνει, ότι, όπως ακριβώς εκείνος πού θέλει να ξεριζώσει τα φυτά αυτά, πληγώνει και ματώνει τα χέρια του, έτσι και εκείνος που θέλει να ξεριζώσει τα πάθη του, έχει ανάγκη από ιδρώτες και κόπους.
Από το βίο της αγίας Συγκλητικής
Η μακαρία Συγκλητική έλεγε, ότι περιμένει μεγάλος αγώνας αυτούς που έρχονται κοντά στο Θεό, και ότι στις αρχές απαιτείται πάρα πολύς κόπος, μετά όμως ακολουθεί χαρά απερίγραπτη. Όπως δηλαδή εκείνοι πού θέλουν να ανάψουν φωτιά, στην αρχή πνίγονται από τον καπνό και δακρύζουν, ύστερα όμως κατορθώνουν αυτό που θέλουν, έτσι ακριβώς κι εμείς, αν θέλουμε ν΄ανάψουμε στις καρδιές μας τη θεϊκή φωτιά, ας αγωνιζόμαστε να το πετύχουμε με δάκρυα και κόπο. Γιατί λέει ο Κύριος: «Πύρ ήλθον βαλείν επί την γήν, και τι θέλω εί ήδη ανήφθη!» (Λουκ. 12:49). Μερικοί όμως, από αμέλεια, ενώ κοπίασαν λιγάκι και υπέμειναν τον καπνό, δεν άναψαν τη φωτιά, επειδή εγκατέλειψαν σύντομα την προσπάθεια και δεν έδειξαν μέχρι τέλος καρτερία και υπομονή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου