Παρασκευή 26 Οκτωβρίου 2012

Σοφία Βέμπο, η τραγουδίστρια της νίκης!!



Σοφία Βέμπο, η τραγουδίστρια της νίκης !



Πλησιάζοντας η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου θεώρησα απαραίτητο να αναφερθώ στην προσφορά της Σοφίας Βέμπο στον Ελληνο – ιταλικό πόλεμο του ’40. Οι Έλληνες της απέδωσαν τον χαρακτηρισμό «τραγουδίστρια της νίκης» γιατί με την φωνή της έδωσε «ψυχή» σε ένα πλήθος σατιρικών και όχι μόνο τραγουδιών της εποχής και μπόρεσε να αγγίξει την ψυχή των Ελλήνων που μάχονταν ηρωικά εναντίον του εχθρού κάτω από φοβερά αντίξοες συνθήκες. Η μάχη ήταν άνιση, οι καρδιές όμως των Ελλήνων άντεξαν και νίκησαν καθώς τα τραγούδια της Βέμπο κράτησαν υψηλά το φρόνημα και το ηθικό τους.

Λίγα λόγια για τη ζωή της: Η Σοφία Βέμπο γεννήθηκε στην Καλλίπολη της Ανατολική Θράκης στις 10 Φεβρουαρίου του 1910. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έφη Μπέμπο. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή, το 1922, η οικογένειά της μετακόμισε στην Τσαριτσάνη του νομού Λάρισας και κατόπιν στον Βόλο. Ξεκίνησε την καριέρα της τραγουδώντας σ’ ένα ζαχαροπλαστείο της Θεσσαλονίκης την δεκαετία του 1930. Η μεγάλη άνοδος στην καριέρα της ήρθε με την κήρυξη του ελληνο – ιταλικού πολέμου το 1940, όταν όλα τα μουσικά θέατρα της Αθήνας και αργότερα πολλά απ’ τα θέατρα και της πρόζας άρχισαν να ανεβάζουν πολεμικές επιθεωρήσεις.

Την εποχή εκείνη η τέχνη επιστρατεύεται στην υπηρεσία του πολέμου! Όλες οι επιθεωρήσεις προσαρμόζουν το θέμα τους στην πολεμική επικαιρότητα και τα τραγούδια επανεγράφονται με πατριωτικούς στίχους. Η Βέμπο τραγουδά σατιρικά και πολεμικά τραγούδια και η φωνή της γίνεται η εθνική φωνή που εμψυχώνει τους Έλληνες στρατιώτες στο μέτωπο και συγκλονίζει το πανελλήνιο. Η Σοφία Βέμπο τραγουδά τις πολεμικές παρωδίες «Στον πόλεμο βγαίν’ ο Ιταλός» και «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του». Η φωνή της γεμάτη παλμό και ειρωνεία συγκλονίζει το πανελλήνιο και ξευτελίζει τον Μουσολίνι. Ο τρανός Ντούτσε της φασιστικής Ιταλίας γίνεται με το τραγούδι της Βέμπο ένα γελοίο ανδρείκελο στα μάτια των Ελλήνων. Κι εδώ έγκειται η προσφορά της στον ελληνο – ταλικό πόλεμο.

Τα τραγούδια γραμμοφωνούνται αμέσως και φτάνουν σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Στέλνονται σ’ όλες τις στρατιωτικές μονάδες και οι ραδιοφωνικοί σταθμοί τα μεταδίδουν συνεχώς. Οι Έλληνες φαντάροι μάχονται τραγουδώντας.

Αργότερα, η γερμανική κατοχή απαγορεύει στη Βέμπο, εξ’ αιτίας της καλλιτεχνικής πατριωτικής της δραστηριότητας, να τραγουδάει. Κι έτσι καταφεύγει στη Μέση Ανατολή, για να συνεχίσει εκεί την καριέρα και τη δράση της. Με το τέλος του πολέμου, η Βέμπο, ξαναγυρίζει στην Αθήνα και τραγουδώντας ασταμάτητα χαρίζει αξέχαστες στιγμές στο ελληνικό τραγούδι.

Η Σοφία Βέμπο ήταν κορυφαία Ελληνίδα ερμηνεύτρια και ηθοποιός. Η καλλιτεχνική της πορεία εκτείνεται από το Μεσοπόλεμο έως τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και τη δεκαετία του ’50. Πρωταγωνίστησε ως ηθοποιός στις εξής ταινίες: Η προσφυγοπούλα (1938), Στέλλα (1955),Στουρνάρα 288 (1959).

Κάθε φορά που αναφέρομαι στο μάθημα στην Βέμπο βάζω στα παιδιά να ακούσουν το παρακάτω απόσπασμα από συνέντευξή της, για να καταλάβουν την άποψη που είχε η ίδια για τον εαυτό της και την προσφορά της!
 


Η Σοφία Βέμπο πέθανε στις στις 11 Μαρτίου του 1978 και η κηδεία της μετατράπηκε σε ένα πάνδημο συλλαλητήριο. Η Τραγουδίστρια της Νίκης αποθεώθηκε εκείνη τη μέρα από τον ελληνικό λαό που τη θεωρούσε ηρωίδα του.

Τα τραγούδια της Σοφίας Βέ
μπο

Τις παρακάτω πληροφορίες για τα τραγούδια της Βέμπο βρήκα και δανείστηκα από την ιστοσελίδα του μουσικού σχολείου του Αγρινίου από το σχετικό μουσικό αφιέρωμα που έγινε στο σχολείο το 2010.(http://gym-mous-agrin.ait.sch.gr/jsite/index.php?option=com_content&view=article&id=393&catid=42&Itemid=298&lang=el )


«Παιδιά της Ελλάδος, παιδιά»
Τρεις μέρες μετά την κήρυξη του πολέμου άνοιξαν τα θέατρα στην Αθήνα. Η Βέμπο συμμετέχει σε επιθεώρηση στο θέατρο Μοντιάλ. Στις 4 του Νοέμβρη ζητάει από τον Τραιφόρο που συμμετείχε στην παράσταση να της γράψει ένα πολεμικό τραγούδι. Εκείνος ενθουσιασμένος που η μεγάλη τραγουδίστρια του ζητούσε χάρη, τρέχει στο καμαρίνι του και σε λίγο έρχεται με στίχους, Η Βέμπο αφού τους διαβάζει, συγκινημένη του λέει ΅είναι θαυμάσιο τραγούδι αλλά το φινάλε δε μου αρέσει, το βρίσκω λίγο σκληρό. Το «αν δε ΄ρθείτε νικητές να μην έρθετε ποτέ» το βρίσκω σαν το σπαρτιατικό «ή τάν ή επί τάς». Ο Τραιφόρος πήρε το κείμενο και σε λίγα λεπτά επέστρεψε με νεογραμμένο το δίστιχο ως εξής: Με της νίκης τα κλαδιά σας προσμένουμε, παιδιά».
Το τραγούδι αυτό γραμμένο πάνω στην ανατολίτικη μελωδία του «Ζεχρά» η Βέμπο το τραγούδησε το ίδιο βράδυ στο θέατρο από το «χαρτί» αφού δεν είχε προλάβει να το αποστηθίσει. Καθώς ήταν συγκινημένη έκλαιγε μαζί με το κοινό, δεν κατάφερε να το ολοκληρώσει. Ανάμεσα στους θεατές ‘ήταν και κάποιοι από τους πρώτους τραυματίες του μετώπου. Ένας απ΄ αυτούς της φώναξε: Τραγούδα, Σοφία, τραγούδα. Όσο εσύ τραγουδάς εμείς δε νιώθουμε τους πόνους»
Εκείνο το βράδυ αποθεώθηκε από το κοινό. Ήταν το πρώτο πολεμικό τραγούδι που ερμήνευσε από τη σκηνή του θεάτρου και ο απόηχός του έφτασε σύντομα ως τα βουνά του μετώπου. Την άλλη μέρα το γραμμοφώνησε. Μετέτρεψε με τη φωνή της τους απλοϊκούς στίχους σε παιάνα.
«Παιδιά της Ελλάδος, Παιδιά»: στίχοι Μ. Τραιφόρος Μουσική: Μιχάλης Σουγιούλ



«Κορόιδο Μουσολίνι»
Στις 9 Νοεμβρίου του 40 Στο θέατρο Μοντιάλ ανεβαίνει η πρώτη θεατρική παράσταση με πολεμικό περιεχόμενο η «Πολεμική Επιθεώρηση» των Γιαννακόπουλου- Γιαννουκάκη- Σουγιούλ-Παπαδόπουλου, η οποία γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Η Βέμπο ερμήνευε τέσσσερα πολεμικά τραγούδια. Το «Ντούτσ- Ντούτσε» που ήταν παρωδία της «Μάρως». Το «Κορίτσι μου, για σένα πολεμώ», το «Στα κανόνια» και το «Στη Ρώμη» ή πιο γνωστό ως «κορόιδο Μουσολίνι»
Το τραγούδι αυτό γραμμοφωνήθηκε τότε από το Νίκο Γούναρη. Οι εκτελέσεις σε δίσκο εκείνης της περιόδου των τραγουδιών της καταστράφηκαν από τους Γερμανούς σε μια εισβολή τους στο σπίτι της. Όλα τα τραγούδια της τα αφιέρωνε στους Έλληνες στρατιώτες που και με κρυοπαγήματα παρακολουθούσαν τις παραστάσεις της. Κάθε μέρα παρουσίαζε δυο παραστάσεις και ένα ποσό των εισπράξεων το έδινε υπέρ των ενόπλων δυνάμεων. Στην εφημερίδα Καθημερινή , 17-11-1940, αναφέρεται ότι το ποσό που δόθηκε από τις παραστάσεις του θεάτρου της το διάστημα 9 ως και 16 Νοεμβρίου ήταν 211. 453δρχ.
Η Βέμπο τραγουδά και ο ενθουσιασμός που προκαλεί φτάνει στα ύψη. Με το πάθος που διέκρινε την ερμηνεία της και το σκώμμα μετέτρεπε το δέος για τους πάνοπλους Ιταλούς και ειδικά για τους Τσιάνο, Γκράτσι και Μουσολίνι σε καγχασμό, περιφρόνηση που έφτανε στη γελοιοποίηση. Χαρακτηριστικοί είναι οι ακόλουθοι στίχοι από το τραγούδι « Στον πόλεμο βγαίνει ο Ιταλός» που γελοιοποιούν τον τρομερό δικτάτορα και τον παρουσιάζουν τρομοκρατημένο.
Που ΄σαι ωρέ Μπενίτο:
Κρυμμένος στη σπηλιά!
Ωρέ κατέβα παρακάτω.
Φοβάμαι τον τσολιά!
Σε σύντομο διάστημα η Ελλάδα τραγουδάει μαζί με τη Βέμπο, το «κορόιδο Μουσολίνι» και το «Παιδιά της Ελλάδος, παιδιά». Το Γενικό Επιτελείο Στρατού στέλνει τους δίσκους της σε όλες τις μονάδες στο μέτωπο.
Στο Κορόιδο Μουσολίνι τους στίχους έγραψε ο Γιώργος Οικονομίδης, στρατιώτης εκείνο το διάστημα, και τη μουσική διασκεύασε ο Πωλ Μενεστρέλ, παρωδώντας το ιταλικό «Campaniola Bella» του Eldo di Lazzaro.
«Πω πω τι έπαθε ο Μουσολίνι»
Η χαρά για τη νίκη του στρατού μας και την απώθηση των Ιταλών είναι μεγάλη, τα νοσοκομεία όμως είναι γεμάτα τραυματίες και κυρίως με στρατιώτες με κομμένα πόδια από τα κρυοπαγήματα.
Εθελοντικά η Βέμπο αποφασίζει να σχηματίσει μια μικρή ορχήστρα αποτελούμενη από την ίδια, την αδελφή της Αλίκη, το Μίμη Τραιφόρο κομπερ, τον Αβαταγγελο, βιολί, τον Μπερκέλη, σαξόφωνο και τον Μανωλιτσάκη ακορντεόν, και επισκεπτόταν καθημερινά τα νοσοκομεία για να δώσει κουράγιο στους τραυματίες κάθε μέρα 9 π.μ. – 10:30 τραγουδούσε στο ραδιοφωνικό σταθμό, 11 π.μ. – 13:00 τραγουδούσε στα νοσοκομεία και από τις 5 π.μ. ως τις 11 π.μ. εμφανιζόταν στο θέατρο.
Η συγκίνηση που μετέδιδε η παρουσία αλλά και το τραγούδι της μετέδιδε στους στρατιώτες τέτοια συγκίνηση που έκλαιγαν οι περισσότεροι.
Ένα περιστατικό αναφέρει ο βιογράφος της Ανδρέας Μοντέζ: Μια μέρα η Σοφία τραγούδησε στο νοσοκομείο Ευαγγελισμός πολεμικά τραγούδια. Ένας τραυματίας που είχε αποθεραπευθεί και ήταν με το εξιτήριο στο χέρι, φορτισμένος από το πατριωτικό κλίμα, έσκισε βουρκωμένος την άδεια των είκοσι ημερών που είχε πάρει και ζήτησε να τον ξαναστείλουν στο μέτωπο.
Η Βέμπο συγκαταλέγει στο ρεπερτοριό της και μια σειρά από τραγούδια που ειρωνεύονται τους Ιταλούς και ιδιαίτερα τον δικτάτορα Μουσολίνι. Αυτή την περίοδο πλήθος γελοιγραφιών του Μουσολίνι δημοσιεύονται στις εφημερίδες. Ο λαός έχει την ανάγκη να ξεπεράσει το φόβο του πολέμου και τις δυσχέρειες που δημιουργεί με το γέλιο. Η Βέμπο θα τραγουδήσει ένα καυστικό τραγούδι για τον ηττημένο ηγέτη στο οποίο καταδικάζονται οι μεγάλοι του στόχοι και οι προσδοκίες του που αποδείχτηκαν ουτοπικές.
«Πω πω τι έπαθε ο Μουσολίνι», το τραγούδι. Στίχοι Πωλ Μενεστρέλ,παρωδία, μουσική Nino Casiroli.
 



«Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του»
Με το ξεκίνημα του 1941 ανεβαίνει στο θέατρο Μοντιάλ η επιθεώρηση Bella Grecia των Χαρίτου – Λαουτάρη – Παπαδόπουλου. Η Βέμπο τραγουδά δυο νέα πολεμικά τραγούδια: το «Στον πόλεμο βγαίν΄ο Ιταλός» παρωδία του Γ. Θίσβιου πάνω στη μεγάλη επιτυχία της Βέμπο «Στη Λαρσα βγαίν΄ο Αυγερινός» και το «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του»
Τον επόμενο μήνα θα δεχθεί πρόταση από το ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας να αναλάβει εκπομπή. Η Βέμπο δέχεται φυσικά αφιλοκερδώς.
Η Βέμπο γνώριζε τον τρόπο να συνεπαίρνει και να μεταφέρει στο ακροατήριό της την ψυχή της. Ενθουσίαζε με τα αμιγώς πατριωτικά τραγούδια αλλά και στα σαρκαστικά έδινε όλο της τον εαυτό, την πίκρα και την οργή και το θυμό που έκρυβε για το άδικο. Κοφτερό μαχαίρι το τραγούδι της και στηλίτευση του εχθρού. Ο Έλληνας γνωρίζει να νικά τον αντίπαλο. Πρώτα- πρώτα τον αποδυναμώνει γελοιοποιώντας τον.
Την απήχηση των τραγουδιών της Βέμπο στο μέτωπο καταμαρτυρούν πολλά περιστατικά. Αναφέρουμε ένα. Ένας λόχος μαχητών βρεγμένος και κουρασμένος, πλησιάζοντας σε ένα χωριό, ζητούσε επίμονα από το λοχαγό του να σταματήσουν για σύντομη ανάπαυση. Ο λοχαγός επέμενε να προχωρήσουν. Από το μεγάφωνο του καφενείου ακούγεται το «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του». Η εκφραστική φωνή της Βέμπο αναπτέρωσε το ηθικό των στρατιωτών. Άρχισαν να τραγουδούν, ξέχασαν την κούραση και συνέχισαν την πορεία τους.
Το «Βάζει ο Ντούτσε τη στολή του» είναι παρωδία του Γιώργου Θίσβιου στο δημοτικοφανές «Πλέκει η Μάρω το προικιό της», σε μουσική Θεόφραστου Σακελλαρίδη
 



«Μας χωρίζει ο πόλεμος»
Ο στρατός στα αλβανικά, στις κακουχίες αλλά περήφανος για τη νίκη του. Για τον πληθυσμό των μετόπισθεν ο αγώνας για την υποστήριξη του στρατού ήταν το πρώτο μέλημα. Όλα για την πατρίδα.
Η τραγουδίστρια της νίκης πραγματοποιεί παραστάσεις των οποίων όλες οι εισπράξεις δίνονται για την ενίσχυση των τραυματισμένων στρατιωτών. Η παρουσία της στο θέατρο ήταν συγκλονιστική. Οι Αθηναίοι τη χειροκροτούσαν και την ανακαλούσαν πολλές φορές στη σκηνή. Κάποιοι την έραναν με δάφνες.
Και μόνο η εμφάνισή της έφερνε στο νου εικόνες του μετώπου. Η Βέμπο μέσα σ΄ αυτό το κλίμα της εθνικής εγρήγορσης και της συστράτευσης σε ένα κοινό σκοπό, τραγουδά το «Μας χωρίζει ο πόλεμος» σε στίχους Κώστα Κοφινιώτη και μουσική του Μιχάλη Σουγιούλ.
Ο Σουγιούλ το χειμώνα του ΄41 υπηρετούσε στο αλβανικό μέτωπο. Έγραψε τα τραγούδι και το έμαθε στη Βέμπο από το τηλέφωνο, παίζοντας με το ακορντεόν του.
Τραγούδι που αγγίζει με ευαισθησία τον πόνο του χωρισμού και τον υποτάσσει στα ιδανικά της φυλής. Αυτό το τραγούδι τραγουδούσε στο ραδιόφωνο, όταν τη διέκοψαν για να αναγγείλουν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα.



«Νίκη»
Το θαύμα έχει συμβεί. Η Ιταλία έχει υποχωρήσει, αλλά ο κίνδυνος είναι ορατός καθώς η Γερμανία αρχίζει να κινείται απειλητικά προς τα Βαλκάνια.
Η Βέμπο συνεχίζει το πρόγραμμά της με τον ίδιο εντατικό ρυθμό, εκπομπές, επισκέψεις σε νοσοκομεία, θέατρο. Τώρα στη ζωή της έχει ένα στόχο: να βοηθήσει όσο μπορεί την Ελλάδα, την πατρίδα της. Όλα γι αυτήν είναι Ελλάδα.
Ξέρει τι είναι να χάνεις την πατρίδα σου. Υπήρξε προσφυγοπούλα, έζησε τον πόνο της χαμένης πατρίδας. Δεν θα επέτρεπε να χαθεί και η μάνα- πατρίδα.
Συνεχίζει να τραγουδά νέα τραγούδια με πολεμικό περιεχόμενο. Ο Μίμης Τραιφόρος θα της γράψει τους στίχους στο τραγούδι «Νίκη» και ο Ζερβός τη μουσική. Το τραγούδι είναι παρωδία ενός γνωστού μουσικού κομματιού με τον τίτλο «Νίττα»
 



«Κάνε κουράγιο Ελλάδα μου»
Η Βέμπο υπέστη εκφοβισμούς διώξεις και φυλακίσεις από τις Δυνάμεις κατοχής και γι αυτό αναγκάστηκε να διαφύγει στη Μέση Ανατολή. Και εκεί δεν έμεινε αδρανής. Συνέχισε την προσπάθεια ψυχαγώγησης και τόνωσης του ηθικού των ελληνικών στρατιωτικών μονάδων της Μέσης Ανατολής. Ανεβάζει παραστάσεις σε θέατρα της Αλεξάνδρειας και του Καΐρου, τα έσοδα των περισσοτέρων προσφέρονταν υπέρ των ελλήνων στρατιωτών. Μετά την απελευθέρωση και την επιστροφή της στην Ελλάδα συνεχίζει τη δράση της για την ενίσχυση αυτή τη φορά διαφόρων ιδρυμάτων. Το 1946 ανεβαίνει στο θέατρο «Κεντρικόν» η επιθεώρηση των Τραιφόρου – Βασιλειάδη – Ραπίτη, «Ελλάδα μου, Κουράγιο». Σ΄ αυτή η Βέμπο ερμήνευσε το τραγούδι «Κάνε κουράγιο, Ελλάδα μου». Εμφανιζόταν στη σκηνή ντυμένη Ελλάδα που τη δίκαζαν οι τέσσερις Μεγάλοι σύμμαχοι, με την κατηγορία ότι πολέμησε ενάντια στον Άξονα.
Το τραγούδι που εξέφραζε τη γενικευμένη δυσαρέσκεια του ελληνικού λαού για την αντιμετώπισή του από τους συμμάχους, την προδοσία των προσδοκιών του για ελευθερία και την υποτίμηση του αγώνα του στα αλβανικά βουνά και στην περίοδο της κατοχής. Οι διαπιστώσεις αυτού του είδους δεν άρεσαν στην αγγλική πρεσβεία, η οποία μεσολάβησε για την απαγόρευση του τραγουδιού. Ήταν όμως πασιφανές ότι η Ελλάδα όχι μόνο δεν ανταμείφθηκε ως νικήτρια αλλά οι επεμβάσεις των συμμάχων και κυρίως των Άγγλων, τη χώρισαν στα δυο και τη χώρα μάτωνε ο εμφύλιος.
Στο τραγούδι «Κάνε κουράγιο, Ελλάδα μου» τους στίχους έγραψε ο Μίμης Τραιφόρος και τη μουσική ο Μιχάλης Σουγιούλ.

 




Πηγή : ipaideia.gr

2 σχόλια:

  1. Το Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης φιλοξενεί τη συλλογή μου που αποτελείται από κειμήλια της Σοφίας Βέμπο που "Τραγούδαγε την Ελλάδα κι όλη η Ελλάδα τραγουδούσε μαζί της". Η συλλογή μου αποτελείται από ανέκδοτες φωτογραφίες, σπάνια χειρόγρφαα της Βέμπο και του συζύγου της Μίμη Τραϊφόρου, προγράμματα θεάτρου, πλάκες γραμμοφώνου, 6 φορέματα, κοσμήματα, παρτιτούρες, λευκώματα με αποκόμματα του ελληνικού και ξένου τύπου, προσωπικά αντικείμενα της μεγάλης αυτής κυρίας του ελληνικού πενταγράμμου και πολλά άλλα κειμήλια.
    Αν κάποιος ενδιαφέρεται να μάθέι περαισσότερα μπορεί να επισκεφθεί την ιστοσελίδα μου στο διαδίκτυο:
    vembosofia.blogspot.com

    ΑπάντησηΔιαγραφή