ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ - ΝΑ ΜΗ ΣΚΑΝΔΑΛΙΖΟΥΜΕ ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΣΚΑΝΔΑΛΙΖΟΜΑΣΤΕ ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ Ν ΚΑΝΕΙ ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΣΚΑΝΔΑΛΙΖΟΝΤΑΙ.

 

Από το Γεροντικό
ΜΕΡΙΚΟΙ αδελφοί από ένα κοινόβιο βγήκαν στην έρημο και επισκέφθηκαν κάποιον αναχωρητή. Εκείνος τους δέχθηκε με χαρά, και, όπως συνηθίζουν οι ερημίτες, βλέποντας τους κουρασμένους, έστρωσε το τραπέζι νωρίτερα από την κανονική ώρα, τους φίλεψε με ότι είχε και τους ξεκούρασε.
Μόλις βράδιασε, διάβασαν (μόνο) τους δώδεκα ψαλμούς. Το ίδιο έκαναν και τη νύχτα.
Καθώς όμως ο γέροντας αγρυπνούσε μόνος του, τους άκουσε να σιγομιλανε μεταξύ τους και να λένε, πώς οι αναχωρητές στην έρημο κάνουν ζωή πιο άνετη από τη δική τους στα κοινόβια. Όταν λοιπόν, το επόμενο πρωί, ετοιμάζονταν να πάνε σ' έναν άλλο γέροντα, γείτονα του, τους είπε:
Να του δώσετε ασπασμούς από μένα, και να του πείτε να μην ποτίσει τα λάχανα.
Ό γείτονας, Όταν πήρε το μήνυμα, κατάλαβε τη σημασία του. Τους άφησε λοιπόν να εργάζονται νηστικοί μέχρι το βράδυ.
Μόλις νύχτωσε, τους μάζεψε κι έκαναν προσευχή ώρα πολλή. Ύστερα είπε: Ας φάμε, γιατί έχετε κουραστεί.
Και πρόσθεσε: Εμείς δεν συνηθίζουμε να τρώμε κάθε μέρα, αλλά για χάρη σας θα φάμε τώρα λίγο. Τους πρόσφερε ξερό ψωμί κι αλάτι!
Πρέπει να γιορτάσουμε την επίσκεψη σας, είπε, κι έριξε λίγο αλάτι σε ξύδι, (προσφέροντας το αυτό σαν εορταστικό έδεσμα!).
Μετά το φαγητό σηκώθηκαν κι έκαναν πάλι προσευχή ως τα μεσάνυχτα. Τότε τους λέει ο γέροντας:
Για χάρη σας, για να ξεκουραστείτε λιγάκι, ας μην κάνουμε ολόκληρη την καθιερωμένη νυχτερινή ακολουθία.
Μόλις ξημέρωσε, οι αδελφοί ήθελαν να φύγουν. Ό γέροντας όμως τους παρακαλούσε:
Μείνετε λίγο καιρό μαζί μας. Και αν δεν έχετε ευλογία για περισσότερο, τουλάχιστον τρεις μέρες, σύμφωνα με την έρημιτική συνήθεια.
Οι αδελφοί, βλέποντας ότι δεν τους αφήνει να φύγουν, σηκώθηκαν κι έφυγαν κρυφά.
Κάποτε κατέβηκαν στη Σκήτη δυο μοναχοί από την Αίγυπτο και επισκέφθηκαν τους γέροντες. Όταν, μετά τη συνομιλία τους, κάθισαν για φαγητό, είδαν τους Σκητιώτες μοναχούς να τρώνε με βουλιμία, σαν να ήταν πεινασμένοι από την άσκηση τους, και σκανδαλίστηκαν. Ό πρεσβύτερος της Σκήτης το κατάλαβε και θέλησε να τους διορθώσει. Στην εκκλησία λοιπόν, αφού δίδαξε τους αδελφούς, τους είπε: Να νηστέψετε, αδελφοί, και να επιτείνετε την ασκητική σας πολιτεία.
Οι Αιγύπτιοι φιλοξενούμενοι ήθελαν να φύγουν, μα ο πρεσβύτερος δεν τους άφησε.
Έμειναν λοιπόν, Και αφού νήστεψαν την πρώτη μέρα, ζαλίστηκαν. Και τούτο, μολονότι τους είχε ορίσει να νηστεύουν δυο μέρες μόνο και μετά να τρώνε (ξηρή τροφή), ενώ οι Σκητιώτες έμεναν (εντελώς) νηστικοί ολόκληρη την εβδομάδα.
Ήρθε το Σάββατο Και κάθισαν να φάνε οι Αιγύπτιοι μαζί με τους γέροντες (της Σκήτης). Άλλα καθώς έτρωγαν, έκαναν θόρυβο. Κάποιος από τους γέροντες έπιασε τα χέρια τους Και είπε:
Να τρώτε με ευπρέπεια, σαν μοναχοί!
Ό ένας τους όμως του έσπρωξε το χέρι, λέγοντας:
Άφησε με, γιατί πεθαίνω (από την πείνα)! Όλη την εβδομάδα δεν έβαλα στο στόμα μου μαγειρεμένο φαγητό!
Αν λοιπόν εσείς, (τους είπε ο γέροντας, παίρνοντας αφορμή άπ' αυτό), μολονότι νηστεύατε μόνο δυο συνεχόμενες ήμερες, εξαντληθήκατε τόσο, γιατί σκανδαλιστήκατε με τους αδελφούς, πού ασκούνται έτσι ολόκληρη την εβδομάδα;
Εκείνοι τότε, αφού έβαλαν μετάνοια, έφυγαν ωφελημένοι Και ευχαριστημένοι.
 

Από τον άγιο Βαρσανούφιο
Κάποιος αδελφός ρώτησε τον αββά Ιωάννη:
Αν κάνω μια δουλειά με τρόπο πού θεωρώ σωστό, Και κάποιος, χωρίς να έχει δίκιο, μου λέει να την κάνω αλλιώς, πρέπει να του δώσω εξηγήσεις, ή να σωπάσω, αποφεύγοντας έτσι την κενοδοξία;
Αν δεν είναι απαραίτητες οι εξηγήσεις, σώπασε, αποκρίθηκε ο γέροντας. Αν όμως ή υπόθεση σκανδαλίζει τον αδελφό σου, πολέμησε την κενοδοξία, (εξήγησε του πώς έχει το πράγμα) Και ανάπαυσε τον.
Αν κάνω κάτι ηθικά αδιάφορο, ρώτησε ο αδελφός, πού δεν περιέχει δηλαδή στοιχείο αμαρτίας, Και ξέρω πώς, αν με δει ένας αδελφός, θα σκανδαλιστεί εναντίον μου, γι' αυτό το κρύβω από κενοδοξία - επειδή ντρέπομαι αν με δει - οφείλω άραγε να μην το κρύψω για να μη νικηθώ από την κενοδοξία, ή να το κρύψω για να μην προκαλέσω το σκάνδαλο; "Αν πάλι δεν ξέρω με βεβαιότητα ότι ο αδελφός σκανδαλίζεται άλλ' απλώς το υποθέτω, τι να κάνω;
Αν ή καρδιά σου, απάντησε ο γέροντας, σε πληροφορεί ότι σκανδαλίζεται ο αδελφός σου, σκέπασε (το πράγμα) και μην τον βάλεις σε λογισμούς. Αν πάλι δεν είσαι βέβαιος γι' αυτό, αλλά μόνο το υποθέτεις, μη νοιάζεσαι.
Αν πω σε κάποιον έναν πειραχτικό λόγο και δεν τον καταλάβει, τι είναι καλύτερα, να του ζητήσω συγγνώμη, ή να σωπάσω και να μην του δημιουργήσω λογισμούς;
Αν ο αδελφός δεν καταλάβει ότι τον πείραξες, σώπα και μην του προξενήσεις ταραχή. Φρόντισε όμως να μετανοήσεις ενώπιον του Θεού γι' αυτό.
Πες μου, πάτερ, ρώτησε πάλι ο αδελφός, τι λογής είναι ή ελευθερία στην καθημερινή ζωή και πώς πρέπει να τη χρησιμοποιούμε;
Ελευθερία είναι ή αλήθεια πού λέγεται φανερά. "Αν λ.χ. έχει κανείς ανάγκη από τροφή ή ένδυμα ή οποιοδήποτε άλλο πράγμα, οφείλει να το λέει καθαρά σ' εκείνον πού μπορεί να του δώσει. Γιατί δεν πρέπει να κάνουμε χρήση αυτής της ελευθερίας με τον κάθε άνθρωπο, αλλά μόνο με πρόσωπα πού είναι ικανά να τη δεχθούν χωρίς να σκανδαλιστούν.
Όποιος έχει διάκριση, οικοδομείται και χαίρεται μ' αυτή την ελευθερία, ενώ οποίος δεν έχει, σκανδαλίζεται. και πρέπει αυτός πού τη χρησιμοποιεί, να μην το κάνει εμπαθώς, για την ικανοποίηση δηλαδή του πάθους πού τον ενοχλεί, αλλά για τη θεραπεία της ανάγκης. "Αν λοιπόν ούτε πρόσωπο σκανδαλίζεται ούτε πάθος υποβόσκει, τότε μπορεί να γίνει χρήση της ελευθερίας.
Αν όμως κάποιος σκανδαλίζεται από τη χρήση της ελευθερίας μας, πρέπει να ασκούμε οικονομία και να μην τη χρησιμοποιούμε απρόσεκτα. "Έρχεσαι, για παράδειγμα, από κοπιαστική εργασία (πεινασμένος), και θέλεις να φας νωρίτερα από την καθορισμένη ώρα· ένας άλλος όμως σε ακούει να το λες ή σε βλέπει να το κάνεις, και σκανδαλίζεται. Η ζητάς κάποιο πράγμα, και δεν οικοδομείται ο αδελφός (πού σε ακούει). Σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να απευθυνθείς ιδιαιτέρως για το πράγμα πού ζητάς σ' εκείνον πού είναι σε θέση να σου το δώσει, ώστε να φυλαχτεί έτσι αβλαβής ο λογισμός του αδελφού. Καθώς λοιπόν είπαμε, είναι καλή ή ελευθερία, όταν όμως χρησιμοποιείται με φόβο Θεού.
 

Αυτή την ελευθερία την καταστρέφεις με τον έξης τρόπο: "Αν χρειάζεσαι ένα πράγμα και δεν απευθυνθείς σ' εκείνον πού μπορεί να σου το δώσει, περιμένοντας να το κάνει μόνος του. και συμβαίνει να μη γνωρίζει τι χρειάζεσαι, ή να γνωρίζει αλλά να το ξεχάσει, ή και ν' αδιαφορεί σκόπιμα, για να δοκιμάσει αν έχεις υπομονή. Τότε εσύ αρχίζεις να βαρυγκωμάς εναντίον του, να σκανδαλίζεσαι και ν' αμαρτάνεις. "Αν όμως κάνεις χρήση της ελευθερίας σου και του ζητήσεις ξεκάθαρα ότι θέλεις, τίποτε άπ' αυτά δεν γίνεται. Προετοιμάσου πάντως ψυχικά, ώστε, αν μετά την αίτηση σου δεν πάρεις αυτό πού ζητάς, να μη λυπηθείς ή σκανδαλιστείς ή γογγύσεις. Απεναντίας, να πεις με το λογισμό σου: "Ό Θεός επέτρεψε να μη μου το δώσει, επειδή δεν μπορεί ή δεν είμαι άξιος ή δεν με συμφέρει". και πρόσεχε μην τυχόν, επηρεασμένος από την προηγούμενη αποτυχία, σταματήσεις την καλή χρήση της ελευθερίας σου απέναντι στον αδελφό εκείνο, (και δεν του ξαναζητήσεις τίποτε). Αντίθετα, όταν χρειαστείς οτιδήποτε, ξαναζήτησε του, παραμένοντας όμως πάντοτε, όπως είπα, ατάραχος σε περίπτωση αποτυχίας.
Όμοια, αν κανείς σε ρωτήσει από μόνος του για πράγμα πού χρειάζεσαι, πες του την αλήθεια. και αν ξαφνιαστείς και πεις, Δεν το χρειάζομαι", μην ντραπείς να επανέλθεις στο θέμα και να του πεις: "Συγχώρεσέ με, αλλά μου ξέφυγε και σου είπα κατά λάθος ότι δεν το χρειάζομαι.
Στην πραγματικότητα έχω ανάγκη να το πάρω".
Τότε ο αδελφός ρώτησε:και όταν δεν έχω εσωτερική πληροφορία, άλλ' αμφιβάλλω για το αν σκανδαλίζεται ή όχι κάποιο πρόσωπο με μια τέτοια ελευθερία, τι να κάνω;
Μπορείς να τον δοκιμάσεις, αποκρίθηκε ο γέροντας, αν σκανδαλίζεται ή όχι. Αν λ.χ. χρειάζεσαι φαγητό, μην του πεις, Δώσε μου (να φάω), αλλά πες του: Είμαι πεινασμένος γι' αυτήν εδώ την αιτία. Όταν θα σ' ακούσει εκείνος, θα εκδηλωθεί (με κάποιον τρόπο), κι έτσι θα αντιληφθείς τη διάθεση του, κατά πόσο σκανδαλίζεται ή όχι.

ΠΗΓΗ